Οι όσιοι θεοφόροι πατέρες ημών Βαρνάβας και Ιλαρίων οι θαυματουργοί (21 Οκτωβρίου)

Πόσο ευλογημένο είναι στ' αλήθεια της Κύπρου το νησί! Ναι! Πλούσια ευλογημένο απ' την αγαθή Πρόνοια του Θεού! Και να! Πρώτο αυτό μεταξύ όλων των μερών του κόσμου, όπως αναφέραμε κι αλλού, δέχτηκε από τρία στόματα αποστολικά το κήρυγμα της σωτηρίας. Πρώτο αυτό μεταξύ όλων των μερών του κόσμου έχει ανάλογα με την έκταση του, να παρουσιάσει τόσους αγίους! Πρώτο ακόμη αυτό αξιώθηκε της τιμής να φιλοξενήσει στους κόλπους του μέχρι τινός, τόσα άγια λείψανα!

Η αγάπη του Θεού παραχώρησε στο νησί μας την τιμή τα άγια λείψανα, που από γειτονικές χώρες ρίχνονταν στη θάλασσα από ευλαβείς χριστιανούς, για να μην αφανιστούν από βέβηλα χέρια, τα λείψανα αυτά να ξεβράζονται απ' τη θάλασσα στ' ακρογιάλια του νησιού μας, και να βρίσκουν εδώ φιλοξενία και τιμή και σεβασμό.

Μέσα στα λείψανα αυτά περιλαμβάνονται, θησαυρός ακριβός κι ατίμητος, και τα λείψανα των οσίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνος των θαυματουργών.

Τα λείψανα αυτά κατά τρόπο θαυματουργικό μεταφέρθηκαν, όπως θα δούμε παρακάτω, σε κάποιο ακρογιάλι της Κύπρου, κι απ' εκεί στο προνομιούχο χωριό, την Περιστερώνα του Μόρφου.

Σ' αυτήν αργότερα, πιθανότατα στις αρχές του 11ου αιώνα, κτίστηκε κι η τρίκλιτος θολωτή βασιλική με τους πέντε τρούλους και σε σχήμα σταυρού, που καμαρώνουμε ως τα σήμερα. Σ' αυτή την περίπυστη εκκλησία τοποθετήθηκαν τα άγια λείψανα.

Δυστυχώς και για τους αγίους αυτούς πολύ ολίγα γνωρίζουμε. Ένας πέπλος μυστηρίου καλύπτει τη ζωή τους. Ο Λεόντιος Μαχαιράς στο χρονικό του, καθώς κι ο Κυπριανός στην ιστορία του κατατάσσουν τους αγίους μεταξύ των 300 λεγομένων Αλαμανών, που ήρθαν στο νησί μας μετά τη Β' Σταυροφορία κι ασκήτεψαν σε διάφορα μέρη. Με τη γνώμη όμως αυτή, που όσο κι αν φαίνεται πιθανή, συγκρούεται η πληροφορία, που μας δίνεται τόσο από την παράδοση, όσο κι από το συναξάρι των αγίων. Σ' αυτό αναφέρεται ρητά, πως οι όσιοι καταγόντουσαν από την εύανδρο Καππαδοκία κι έζησαν μάλιστα στα χρόνια της βασιλείας του Θεοδοσίου του Μικρού (408-456). Κι οι δύο οι άγιοι ήσαν από ευγενικές οικογένειες κι υπηρετούσαν στον στρατό του βασιλιά, στον οποίο μάλιστα και διακρινόντουσαν για το παράστημα τους, την ανδρεία τους και την όλη γενικά ζωή τους.

Παρά το λαμπρό μέλλον που τους ανοιγόταν στην υπηρεσία τους αυτή, η αγάπη του Χριστού, που θεοσεβείς ψυχές φύτεψαν στην ψυχή τους, τους έκαμε νωρίς ν' αφήσουν τον στρατό και τη δόξα πού τους χαμογελούσε και ν' αφιερωθούν στο Χριστό . Πόνος και πόθος και παλμός κι αγώνας τους ένας και μόνος : Να ευαρεστήσουν σ' αυτόν.

Για την εκπλήρωση τούτου του σκοπού έσπευσαν οι τρισμακάριοι απ' την πρώτη στιγμή ν' απαρνηθούν τον κόσμο και τα του κόσμου. Ή ματαιότητα των επιγείων πάντοτε τους συνετάραττε. Στ' αυτιά τους δυνατά αντηχούσαν κάθε στιγμή οι λόγοι του υμνωδού: «Πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα, όσα ουχ υπάρχει μετά θάνατον ου παραμένει ο πλούτος, ου συνοδεύει η δόξα». Όλα διαλύονται και χάνονται. Σαν τα φύλλα του φθινοπώρου μαραίνονται και πέφτουν. Σαν ένα όνειρο παρέρχονται κι εξαφανίζονται. Αλίμονο σ' εκείνους που δίνουν την καρδιά τους σ' αυτά και περιμένουν να γευτούν απ' αυτά αληθινή χαρά και ευτυχία. Τα γνωρίζουν τούτα οι άγιοι. Γνωρίζουν ακόμη ότι είναι πολλές του πονηρού οι παγίδες κι οι πειρασμοί. Γι' αυτό και σπεύδουν. Απ' την πρώτη στιγμή σπεύδουν ν' αποδεσμευθούν από όλα εκείνα που θα τους ήσαν εμπόδιο στον όμορφο σκοπό, που έταξαν στη ζωή τους. Τα λόγια του Κυρίου κι η προτροπή του στον πλούσιο νεανίσκο που τον ρώτησε τι να κάμει για να κληρονομήσει την αιώνια ζωή, τους δείχνει τον δρόμο. «Πώλησαν τα υπάρχοντα σου, του είπεν ο Κύριος, και δος πτωχοίς και δεύρο ακολούθει μοι». Χωρίς κανένα δισταγμό κι αμφιταλάντευση σπεύδουν κι αυτοί ν' απαλλαγούν από τα άφθονα υλικά αγαθά που είχαν και να απομακρυνθούν από τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Τα υλικά αγαθά τα πώλησαν και το προϊόν το διαμοίρασαν στους πτωχούς. Από τον τόπο που γεννήθηκαν απομακρύνθηκαν και τοπικώς και τροπικώς.

«Την ενεγκαμένην αφέντες» κατά τον συναξαριστή «και τον σταυρόν επ' ώμων αράμενοι» έφυγαν για τον μονήρη βίο. Ερημικούς τόπους διαλέγουν, για να παραμείνουν. Γιατί «τοις ερημικοίς ζωή μακαριά εστί, θεϊκώ έρωτι πτερουμένοις». Δηλαδή ευλογημένη και μακαριά είναι η ζωή εκείνων που κατοικούν σε έρημα μέρη, μακριά από τους πειρασμούς, τις παγίδες και τα σκάνδαλα του κόσμου. Ευλογημένη και μακαρία είναι η ζωή τους γιατί οι ψυχές των ανθρώπων αυτών κυριευμένες από θείο έρωτα κοιτούν διαρκώς προς τα άνω προς τον θεό τον άγιο. Την αλήθεια αυτή, που έχει και πάλι τις ρίζες της σε μια του Κυρίου μας υπόδειξη, την γνωρίζουν πολύ καλά, από προσωπική εμπειρία οι μυριάδες των αγίων μορφών, που επότισαν την έρημο. Την αλήθεια γνωρίζουν ακόμη και όλοι εκείνοι, που ύστερα από μια περίοδο εντατικής εργασίας ζητούν, να ξεκουρασθούν «εις έρημον τόπον».

Είχαν επιστρέψει κάποτε οι μαθητές από μια εξόρμηση, όταν ο Κύριος, αφού τους ήκουσε, τους είπε: «Δεύτε υμείς αυτοί κατ' ιδίαν εις έρημον τόπον, και αναπαύεσθε ολίγον». Εμπρός τώρα εσείς πηγαίνετε σε κάποιο ερημικό μέρος μόνοι σας και αναπαυθήτε ολίγο. Ο Ιησούς μας καλεί να πηγαίνουμε μαζί του στην έρημο. Διαμονή στο ύπαιθρο και προσωπική επικοινωνία μ' Αυτόν είναι υπέροχη ευκαιρία αληθινού ξεκουράσματος. Καιρός περισυλλογής, αλλά και ψυχοσωματικής αναπαύσεως είναι οι διακοπές στην εξοχή. Μακριά απ' την κίνηση και τον θόρυβο. Κάτι περισσότερο. Καιρός πνευματικής επικοινωνίας με τον Ιησού! Ευλογημένες οι ψυχές κι οι οικογένειες που κάνουν συχνά χρήση μιας τέτοιας εξόδου προς τον Ιησού! Είναι ένας υπέροχος τρόπος για πραγματική ψυχική και σωματική ανάπαυση. Τρισευλογημένες ακόμη εκείνες οι ψυχές, που φροντίζουν, ώστε η ζωή τους να είναι μια αδιάκοπη παραμονή και επικοινωνία με τον Ιησού! Μέσα στις ψυχές αυτές, που βρίσκονται έξω από τον αμαρτωλό τούτο κόσμο, καίει ακατάπαυστα ο θείος πόθος να μένουν κοντά του και να Τον δοξολογούν. «Τοις ερημικοίς, άπαυστος ο θείος πόθος εγγίνεται, κόσμου ούσι του ματαίου εκτός» ψάλλει κι ο υμνωδός.

Τοπικώς απ' την αγαπημένη πατρίδα είπαμε, έφυγαν οι άγιοί μας. Έφυγαν όμως και τροπικώς. Εκεί στην ερημιά, έργο τους έκαμαν την προ σευχή, τη μελέτη του λόγου του Θεού, την άσκηση, την αρετή. Με ταπείνωση εκεί προσφέρουν καθημερινά τον εαυτό τους «θυσίαν ζώσαν αγίαν τω Θεώ ευάρεστον» {Ρωμ. ιβ', 1). Και μια τέτοια ζωή που έχει σαν σκοπό της «την δόξαν και τον έπαινον του Θεού», έχει και το αντίκρυσμα της. «Ο ερευνών νεφρούς και καρδίας» (Αποκ. β', 23) επιβραβεύει τους εργάτες του. Αυτό έγινε και με τους αθλητές μας.

Τους εδόξασε εδώ στη γη. Πλείστα θαύματα επιτελούνται καθημερινά στον τόπο της διαμονής τους στις πιστές καρδιές που τους επισκέπτονται, για να ακούσουν τις συμβουλές τους και να ενισχυθούν. Θαύματα μικρά και μεγάλα. Κοντά τους βρίσκουν οι άρρωστοι τους ιατρούς, οι πονεμένοι την ελπίδα, «οι εν θλίψεσι» την παρηγοριά. Έτσι περνούν οι άγιοι ολόκληρη τη ζωή τους. Μα κι όταν τα κουρασμένα κορμιά τους ξεκουράστηκαν στη γη με την παράδοση της αγίας ψυχής τους στον Κύριο, η θαυματουργική δύναμη τους δεν σταμάτησε. Ένα τέτοιο θαύμα είναι κι ο ερχομός τους στο νησί μας, για να συνεχίσουν εδώ «τας ιάσεις και θεραπείας των».

Πότε έγινε αυτός ο ερχομός και γιατί, δεν γνωρίζουμε. Εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι η Κύπρος μας εξ αίτιας της θέσεως της στο μέσο του παλαιού χριστιανικού κόσμου, υπήρξε πάντοτε το καταφύγιο των χριστιανών, που διώκονταν από τις γύρω χώρες. Μαζί τους οι χριστιανοί αυτοί, προ παντός μετά την κατάληψη των Αγίων Τόπων από τους Άραβες κι ύστερα, μετέφεραν ιερά λείψανα κι εικόνες κι άλλα κειμήλια, για να τα διασώσουν. Πολλές φορές μάλιστα έκαναν και το άλλο. Έβαζαν ό,τι ήθελαν να διασώσουν σε μια ξύλινη κάσα, την έκλειαν προσεκτικά με κάποιο σημείωμα και την έριχναν στη Θάλασσα. Με τον τρόπο αυτό ήλθαν στο νησί μας τα ιερά λείψανα των Αγίων Μάμαντος από τη Μ. Ασία, Ερμογένους απο τη νήσο Σάμο και των Βαρνάβα κι Ιλαρίωνος των θαυματουργών.

Ένα βράδυ σε μια ευσεβή καρδιά από τους Σόλους, τον Λεόντιο, όπως αναφέρει το συναξάρι των αγίων, παρουσιάσθηκαν στον ύπνο του οι όσιοι και του είπαν: «Αδελφέ, αναστάς λάβε το ζεύγος σου και ελθέ εις τόπον καλούμενον Στομάτιον, όπως αγάγης ημάς ενθάδε». Κι όταν αυτός τους ρώτησε ποίοι είναι και από που και με ποιο τρόπο ήλθαν στο νησί, οι άγιοι του απεκάλυψαν με λεπτομέρειες τα πάντα. Και την πατρίδα τους, και τα ονόματα τους και την όλη ζωή τους. Του εξήγησαν ακόμη πως «εκ θείας δυνάμεως απεστάλησαν εν τη νήσω ταύτη οικήσαι εις σύστασιν και βοήθειαν αυτής και εις υγείαν των νοσούντων εν αυτή».

Μόλις τα άκουσε αυτά η φιλόχριστος εκείνη καρδιά σηκώθηκε φοβι σμένη κι έσπευσε να εκτελέσει την εντολή. Πήρε το ζευγάρι των βοδιών του και τράβηξε προς το μέρος που του υποδείχθηκε, «το Στομάτιον» (Στόμα), που βρίσκεται στην παραλία του Μόρφου εκεί περίπου που εκβάλλει ο ποταμός Σερράχης. Και πραγματικά! Κάπου σε μια άκρη στην αμμουδιά βλέπει σαν έφτασε μια ξύλινη κάσα κλειστή. Πλησιάζει με ευλάβεια, γονατίζει και κάνει την προσευχή του. Ασπάζεται με σεβασμό την κάσα που κλείνει τον θησαυρό του κι ύστερα σηκώνεται και με την βοήθεια των βοδιών του δοκιμάζει να την σύρει προς το μέρος, που του είχε υποδειχθεί. Παρ' όλες τις προσπάθειες του όμως η κάσα λες κι είχε ριζώσει στη γη, δεν μετεκινείτο. Όλη νύχτα αγωνίζεται μα άδικα. Καταστενοχωρημένος γονατίζει και με δάκρυα στα μάτια ικετεύει τον Θεό και τους αγίους Του, να του φανερώσουν τι να κάμει. Την επόμενη νύχτα οι άγιοι του φανερώθηκαν και πάλι και του είπαν:

Αδελφέ, «ουκ ειρήκαμέν σοι περί του ζεύγους των βοών, αλλά του ζεύγους των υιών σου». Αδελφέ, δεν σου είπαμε να φέρεις το ζευγάρι των βοδιών σου, άλλα τα δύο παιδιά σου. Τρομαγμένος ο ευλαβής άνθρωπος ξύπνησε και τράβηξε στο σπίτι του. Πήρε τα δύο του αγόρια και ξαναγύρισε στον τόπο, που βρισκόταν η αγία σορός. Με βαθιά ευλάβεια πατέρας και παιδιά γονάτισαν, αγκάλιασαν με πίστη την αγία σορό και με δάκρυα στα μάτια παρακάλεσαν τον Θεό και τους αγίους, να τους βοηθήσουν να πραγματώσουν τη μετακίνηση. Κι η παράκληση εισακούσθηκε. Πατέρας και υιοί Πήραν την ιερή κάσα που περιείχε τα άγια λείψανα και με φόβο Θεού την μετέφεραν στον τόπο που τους είχε υποδειχθεί, την Περιστερώνα! «Ως θαυμαστόν, Κύριε, το όνομά σου εν πάση τη γη». Απ' τη στιγμή που η αγία σορός τοποθετήθηκε στη γη, τα θαύματα άρχισαν. Θαύματα πολλά! Θαύματα μικρά και μεγάλα! Τυφλοί αναβλέ πουν! Δαιμονιζόμενοι απαλλάσσονται από δαιμόνια!. Πρόσωπα βασανιζόμενα από πυρετό και ποικίλες αρρώστιες θεραπεύονται! Παράλυτοι επί χρόνια σηκώνονται και περπατούν! Πηγή θεραπειών έγινε το μέρος εκείνο, ώστε όχι μόνον από τα γειτονικά χωριά, αλλά κι από όλη τη νήσο να φτάνουν καθημερινά προσκυνητές. Πήγαιναν για να εκζητήσουν με βαθιά πίστη κι ευλάβεια τη βοήθεια και τις πρεσβείες των οσίων στα προ βλήματα που τους απασχολούσαν. Σε λίγο ένας περικαλλής ναός ανεγείρεται στη μικρή πολίχνη. Ο ναός που στέκει ως τις μέρες μας για να τοποθετηθούν εκεί μέσα τα ιερά λείψανα, για να διακηρύττουν στους αιώνες τα μεγαλεία του Θεού και τη βεβαίωση Του: «Τους δοξάζοντές με δοξάσω»!

Τις ευεργεσίες και τις θεραπείες τους οι άγιοι προσφέρουν σε όλους. Πτωχούς και πλουσίους. Άνδρες και γυναίκες. Αρκεί οι επικαλούμενοι να προσέλθουν με ειλικρινή μετάνοια και πίστη. Ένα τέτοιο θαύμα είναι και τούτο: Κάποτε στη χάρη των αγίων έφθασε και «ο κρατών» τη νήσο. Αυτός, όπως αναφέρει ο συναξαριστής, «νοσώ πιεζόμενος βαρύτατη, δίκην παραλύτου υπό των μεγιστάνων αυτού βασταζόμενος, υπεισήλθε των αγίων». Δηλαδή βασανιζόμενος από μια βαριά αρρώστια, που τον καθήλωσε ακίνητο στο κρεβάτι του πόνου, μεταφέρθηκε με φορείο κρατούμενο από τους άρχοντες του μπροστά στην ιερή λάρνακα των αγίων. Μετά από θερμή προσευχή και μόλις ο ιερέας σήκωσε τα ιερά λείψανα και τα άγγιξε πάνω στον άρρωστο, το θαύμα έγινε. Το παράλυτο κορμί, το ακίνητο απ' την αρρώστια, πήρε μονομιάς δύναμη και ζωή. Τα πόδια κινήθηκαν κι ο άρρωστος απόλυτα θεραπευμένος σηκώθηκε κι άρχισε να περπατά. Κάτι παραπάνω. «Τοις οικείοις ποσίν ήλατο, και περιεπάτει σώος». Πηδώντας έτρεξε στους δικούς του τελείως καλά. «Τις λαλήσει τας δυναστείας σου, Χριστέ; ή τις εξαριθμήσει των θαυμάτων σου τα πλήθη;» Ποίος, Χριστέ μου, μπορεί να λαλήσει τις θείες σου ευεργεσίες; Ή ποιος μπορεί να απαριθμήσει τα πλήθη των θαυμάτων σου, που φανερώνουν την ανώτερη και θεία δύναμη σου; Η απάντηση είναι: Κανένας. Το μόνο που μπορούμε να ψελλίσουμε όλοι, είναι του ψαλμωδού τα λόγια: «Θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις αυτού».

Και για να τελειώνουμε. Εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί έχουμε ένα θησαυρό. Κι όσοι κατοικούμε τούτο το νησί μαζί με τον θησαυρό έχουμε και τούτο το προνόμιο. «Είμαστε απόγονοι μαρτύρων». Δεκάδες κατακτητές πέρασαν από το μαρτυρικό νησί μας. Έσφαξαν, γκρέμισαν, άρπαξαν, κατέστρεψαν. Την καρδιά των πατέρων μας όμως δεν την άλλαξαν. Σαν κόρη οφθαλμού οι πατέρες μας κράτησαν τούτη την πίστη, που έχουμε κι εμείς σήμερα. Σαν κόρη οφθαλμού κράτησαν ακόμη και γλώσσα και θρησκεία και ήθη και έθιμα ανόθευτα Ελληνικά, ώστε ένας ξένος Βυζαντινολόγος ιστορικός, ο Ολλανδός Έσσελιγκ, από τη στάση των πατέρων μας να βγάλει τούτο το συμπέρασμα. «Το ότι οι Κύπριοι παρά τις τόσες κατακτήσεις και τα βάσανα που υπέστη το νησί τους, αυτοί διατήρησαν τα πάντα ανόθευτα ελληνικά», δηλαδή γλώσσα και θρησκεία και ήθη και έθιμα, τούτο αποδεικνύει ένα πράγμα. «Ότι ο Ελληνισμός είναι ανεξολόθρευτος». Ανεξολόθρευτος ο Ελληνισμός. Και ορθόδοξος. Τούτο το συμπέρασμα ας το προσέξουμε κι εμείς. Οι σημερινοί κάτοικοι τούτου του ευλογημένου, προνομιούχου και μαρτυρικού εξ αίτιας των αμαρτιών μας, νησιού, ας μη Πλανώμεθα. Κι ας μη μας παρασύρουν τα κοάσματα μερικών ξενόφερτων τον τελευταίο καιρό φωνών. Έλληνες χριστιανοί ορθόδοξοι γεννηθήκαμε. Έλληνες χριστιανοί ορθόδοξοι ας μείνουμε. Πιστοί μέχρι θανάτου. Μαζί με τον ποιητή «ευκαίρως ακαίρως», ας ψάλλουμε κι εμείς της νήσου μας τον ύμνο:

Μέσα στο πέρασμα των χρόνων γνώρισε μύριες συμφορές
αφέντες άλλαξε δεκάδες καρδιά δεν άλλαξε ποτές.
Ελληνικ' ήταν η καρδιά της Ελληνικ' είναι κι η ψυχή
Κι όσο θα στέκει αυτός ο κόσμος η Κύπρος θα 'ναι Ελληνική!

Κύριε Ιησού Χριστέ, δια των πρεσβειών των αγίων σου, ελέησον ημάς.

Απολυτίκιο
Ήχος α΄

Της ερήμου πολίται και εν σώματι άγγελοι και θαυματουργοί γεγονότες θεοφόροι Βαρνάβα και Ιλαρίων όσιοι- νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, ουρανίων χαρισμάτων αυτουργοί- όθεν χάριν ιαμάτων, εξ ουρανού πλουσίως εδέξασθε. δόξα τω ένδυναμώ σαντι υμάς, δόξα τω στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δι' υμών, πάσιν ιάματα.