Πέτρος Παναγιωτόπουλος Το νόημα της Νηστείας (Ματθ. 6, 14-21)

Ολοκληρώνοντας την περίοδο της προετοιμασίας για την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, την περίοδο του Τριωδίου δηλαδή, η Εκκλησία ορίζει ώστε το ευαγγελικό ανάγνωσμα της τελευταίας Κυριακής πριν από την περίοδο της Νηστείας (Ματθ. 6, 14-21), να περιλαμβάνει ένα σύνολο από απλές και πρακτικές συμβουλές για το αληθινό νόημα της νηστείας και της εγκράτειας. Πραγματικά, λοιπόν, βλέπουμε σ’ αυτό το ευαγγελικό ανάγνωσμα τον Κύριο να καθοδηγεί τους ακροατές Του – και κοντά σ’ αυτούς, τους πιστούς Του σε όλους τους αιώνες – για το πώς οφείλουν οι άνθρωποι να συμπεριφέρονται κατά την περίοδο της νηστείας.

Καταρχάς τονίζεται – για την ακρίβεια: επαναλαμβάνεται – η κεντρική σημασία της συγχώρεσης. Αν ο άνθρωπος θέλει να προετοιμασθεί, για να συγχωρεθούν τα αμαρτήματά του, καλό θα είναι να γνωρίζει ότι πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να συγχωρέσει ο ίδιος τα παραπτώματα των συνανθρώπων του, τις αδικίες που έχουν διαπράξει οι άλλοι εναντίον του. Αν δεν καταφέρει να δώσει ο ίδιος άφεση αμαρτιών σε όσα του έχουν κάνει, ας μην ελπίζει ότι ο Θεός θα εισακούσει τις προσευχές του και θα παραγράψει τις δικές του ανομίες. Σε πολλές ευκαιρίες ο Χριστός είχε ξεκαθαρίσει προς τους μαθητές Του, ότι η κατάκριση λογίζεται ως ένα πολύ βαρύ αμάρτημα ενώπιον του Θεού. Αλλά και σε όλη τη χριστιανική παράδοση, κατόπιν, τονιζόταν ότι εκεί βρίσκεται ο πυρήνας του αληθινού χριστιανικού ήθους. Μάλιστα, ο αββάς Μάρκος έλεγε ότι η πραγματική γνώση των πραγμάτων βρίσκεται στην υπομονή απέναντι στις θλίψεις που έρχονται και στο να μην κατηγορούνται οι άλλοι για τις συμφορές που βρίσκουν εμάς τους ίδιους.

Εξαίρεται, ακόμη, η σημασία της εξωτερικής εμφάνισης όσων βρίσκονται στην «παλαίστρα» της νηστείας. Επειδή στις τάξεις των ευσεβών ανθρώπων είναι πολύ πιθανό να ευδοκιμήσει η οίηση και η έπαρση, ο Χριστός τονίζει πως όσοι ζουν εγκρατή βίο, δεν θα πρέπει να δείχνουν ταλαιπωρημένοι και εξαντλημένοι, για να κερδίσουν τον εντυπωσιασμό των υπολοίπων. Ο αγώνας του ανθρώπου που εγκρατεύεται αφορά τον ίδιο και τη σχέση του με το Θεό. Δεν θα πρέπει, δηλαδή, να υπεισέλθει σ ’αυτήν την προσπάθεια η υποκρισία και η υπερηφάνεια. Ο πιστός δεν θα πρέπει να επιδιώκει το θαυμασμό και των έπαινο των συνανθρώπων του, αλλά τη γνήσια και ουσιαστική κοινωνία με το Θεό.

Θα πρέπει επίσης, πάντοτε – αλλά ιδιαίτερα κατ’ αυτήν την περίοδο – να έχουμε όλη μας την ύπαρξη στραμμένη προς τον ουρανό. Και ο καλύτερος τρόπος για να στραφούμε προς την ουράνια πατρίδα μας, είναι να πάψουμε να ασχολούμαστε αποκλειστικά με τον εαυτό μας και τις καθημερινές μέριμνες, αλλά να φροντίσουμε περισσότερο τους πάσχοντες αδελφούς μας. Έτσι, πραγματοποιούμε μια «επένδυση στον ουρανό», στους θησαυρούς της αιωνιότητας, οι οποίοι είναι ασφαλείς απέναντι σε κάθε απειλή της εγκόσμιας τρεπτότητας, που επιβουλεύεται τα αγαθά που συνάζουμε στον καθημερινό μας βίο. Με πράξεις αρεστές στο Θεό, αποκτάμε πρόσβαση στη βασιλεία Του, ενώ η μονομερής μέριμνα για τα πράγματα του κόσμου είναι μάταιη, αφού ο πανδαμάτωρ χρόνος και οι συνθήκες του βίου κάνουν τις εγκόσμιες αξίες να είναι πρόσκαιρες και φθαρτές.

Τέλος, η Εκκλησία μας δίνει μία ακόμα σπουδαία ευκαιρία πριν από την είσοδο στο «στάδιο των αρετών». Στον Εσπερινό αυτής της Κυριακής συνάζονται όλοι οι πιστοί, για να ζητήσουν και να δώσουν τη συγχώρεση αναμεταξύ τους. Να καθαρίσουν όσο μπορούν τις καρδιές τους, πριν από την προσπάθεια για τον καθαρισμό των σωμάτων.

Όλες αυτές τις συμβουλές και παρακαταθήκες, ας φροντίσουμε να τις αξιοποιήσουμε. Ας τις λάβουμε σοβαρά υπόψη μας, να ευθυγραμμίσουμε τη ζωή μας μαζί τους, να μην αφήσουμε τα πάθη και τις μέριμνές μας να μας αποπροσανατολίσουν, για να καταφέρουμε να προχωρήσουμε εν μετανοία στην οδό του Σταυρού και της Αναστάσεως του Κυρίου μας.