ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΡΙΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΡΙΣΙΣ ἤτοι ΘΑΥΜΑ ΦΡΙΚΤΟΝ τοῦ θαυματουργικωτάτου Σπυρίδωνος διά τοῦ ὁποίου ἐματαίωσε τάς βουλάς τῶν παπιστῶν, μή συγχωρήσας αὐτοῖς νά κτίσωσιν ‘Αλτάριον, μέσα εἰς τόν ἐν Κερκύρα ἅγιόν του Ναόν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α΄

Τήν διήγησιν τοῦ θαύματος περιέχον.

Μετά τήν ἐλευθερίαν τῆς πόλεως Κερκύρας, ἀπό τῆς τῶν ‘Αγαρηνῶν πολιορκίας, διά προστασίας τοῦ θαυματουργοῦ Σπυρίδωνος, ἥτις ἐλευθερία ἐγένετο εἰς τούς1716 Αὐγούστου 11, ὁ τότε λαχών Ἡγεμών ‘Ανδρέας Πιζάνης, καπετάν Γενεράλης τῶν Κορυφῶν, βουλόμενος νά κάμη μίαν εὐχαριστήριον ἀμοιβήν πρός τόν Ἅγιον, διά τήν τόσην εὐεργεσίαν τῆς ρηθείσης ἐλευθερίας, ἐσυμβουλεύθη μέ τόν θεολόγον του Φραγγῖσκον Φραγγιπάνην καλούμενον, ὡσάν τί πράγμα νά κάμη, ὁπού νά εἶναι ἀρεστόν καί εὐαπόδεκτον εἰς τήν αὑτοῦ ἁγιότητα, ἐκεῖνος τοῦ ἀπεκρίθη, πώς εἶναι λίαν καλόν καί θειότατον ἔργον, νά οἰκοδομήση μέσα εἰς τόν Ναόν τοῦ Ἁγίου, ἕνα ‘Αλτάρι μαρμαρένιον πολύτιμον, διά νά λέγεται  καθ’ ἑκάστην ἐκεῖ μέσα καί μία Λατινική λειτουργία, καί ἡ ἐξοχότης σου νά ἀκούης λειτουργίαν τῆς γλώσσης σου, ὅταν εἰς τούς διωρισμένους καιρούς παρουσιάζεσαι ἐκεῖ. Ἤρεσε τῶ Ἡγεμόνι τοῦ θεολόγου ἡ συμβουλή, καί παρεθυύς προστάζει νά ἑτοιμάζεται ἡ ὕλη τῆς οἰκοδομῆς΄ πρίν ὅμως νά ἑτοιμασθῆ ἡ ὕλη, τοῦ ἐφάνη εὔλογον νά κράξῆ τούς τε ἱερεῖς καί κυριαρχίαν ἔχοντας ἐπί τοῦ ἁγιωτάτου λειψάνου τοῦ θείου Σπωρίδωνος, ἵνα τρόπον τινά λάβη καί ἐξ’ αὐτῶν τήν πρός τοῦτο συγκατάνευσιν΄ ἐκεῖνοι, εὐθύς ὅποῦ ἤκουσαν ἕνα τοιοῦτον ἀνέλπιστον πράγμα, ἀπεκρ΄θησαν πρός αὐτόν στρογγύλῳ τῶ στόματι, ὅτι τοῦτο χωρίς ἄλλο εἶναι μία καινοτομία πολλά ἐπιζήμιος, καί διά τοῦτο, κατ’ οὐδένα τρόπον δέν ἤθελον συγκατανεύσει εἰς τόν σκοπόν του.  ὁ ἡγεμών τούς ἀπεκρίθη ἐν θυμῶ, πώς ὤντας αὐτός ἐξουσιαστής ὑπέρτατος, καί μή βουλομένων αὐτῶν, θέλει τελειώσει τό θέλημά του, καί προστάζει νά συναχθῆ ἀνυπερθέτως ἡ ὕλη ἔξω ἀπό τόν Ναόν τοῦ Ἁγίου΄ συνήχθησαν λοιπόν ἐκεῖ ἄσβεστος, γῦψος, μάρμαρα καί πλάκα ἐκλεκτοῦ μαρμάρου εὐφυέστατα κατασκευασμένη διά Τράπεζαν.
Κατά τήν αὐτήν νύκτα, βλέπει κατ’ ὄναρ ὁ Ἡγεμών, ἄνθρωπον τινά μέ σχῆμα μοναχοῦ, λέγοντα πρός αὐτόν, τί μέ ἐνοχλεῖς καί διατί ταράττεις ἀδίκως τά τέκνα μου; Ἤξευρε, πῶς τοῦτο ὁποῦ ἐμελέτησες νά κάμης, δέν σοῦ συμφέρει΄ γενομένης τοιγαροῦν ἡμέρας, ἔκραξε τόν θεολόγον του εἰς τήν κάμαράν του, ἐκεῖνον δηλαδή ὁπού τόν ἔδωκε τήν συμβουλήν, καί εἰς αὐτόν ἐδιηγήθη μέ ἀκρίβειαν τό ἐνύπνιον΄ ἐκεῖνος τόν ἀπεκρίθη ὅτι τά ὀνείρατα ἡμεῖς οἱ χριστιανοί, κατ’ οὐδένα τρόπον, δέν χρεωστοῦμεν νά τά πιστεύωμεν, οὔτε παντελῶς νά τά δεχώμεθα, ὡς πράγματα ἀληθινά΄ μάλιστα πρέπει νά στοχασθῆς αὐθέντα, πώς τοῦτο εἶναι ἕνας φανερός πειρασμός τοῦ δαίμονος, μέ τόν ὁποῖον πάσχει ὁ πολέμιος τῶν καλῶν, νά διασκεδάση καί νά ἐμποδίση ἕνα τέτοιον εὐσεβέστατον ἔργον΄ ἡσύχασεν ἡ Ἡγεμών καταπεισθείς εἰς τούς λόγους τοῦ θεολόγου του΄ τήν ἐρχομένην νύκτα, βλέπει πάλιν ὁ Ἡγεμών τόν ἴδιον μοναχόν κατ’ ὄναρ σφοδρῶς αὐτῶ ἀπειλοῦντα καί λέγοντα΄ ἤξευρε βεβαιότατα, ὅτι ἄν πειράξης τόν ἅγιον οἶκόν μου, θέλεις τό μετανοήσει, ὅτε οὐδέν ὄφελος΄ ἔμφοβος ὁ αὐθέντης καί ἔντρομος γενόμενος, ἀπό τήν στερεάν ταύτην ἀπόφασιν, δέν ὑπέμεινε πλέον νά γένη ἡμέρα, ἀλλά παρευθύς τήν ὥραν ἐκείνην, εἰσκαλεῖται τόν θεολόγον του, διηγεῖται πρός αὐτόν ἀπαραλλάκτως τήν ὄψιν, τοῦ παρασταίνει τήν δειλίαν τῆς καρδίας του, καί λέγει ὅτι ἀπό τόσον φόβον εἶναι κυριευμένος, ὥστε ὁπού δέν θέλει ἀποκοτήσει νά ἐκτελέση αὐτό τό ἔργον΄ τότε ὁ θεολόγος τονώσας τόν λόγον, τοῦ λέγει μετά ἡγεμονικοῦ παραστήματος΄ «Αὐθέντα, ἤξευρε πώς ἄν συσταλθῆς ἀπό τό νά ἐνεργήσης ἕνα ἅγιον ἔργον ὁπού ἀπεφάσισες νά κάνης, δέν παραστήνεσαι εἰς τόν κόσμον τόσον ὀρθά στοχαζόμενος , ὅτι πιστεύεις ὀνείρατα ἐκ συνεργείας τοῦ διαβόλου γενόμενα΄ πλησθείς λοιπόν θάρσους ἐκ τῶν τοιούτων λόγων ὀ Ἠγεμών, ἡμέρας γενομένης, ὁπού ἦτον ἡ ἐνδεκάτη τοῦ Νοεμβρίου, 1718, ἐπῆγεν εἰς τήν ἐκκλησίαν τοῦ ἁγίου χάριν προσκυνήσεως, συνακολουθούσης αὐτῶ καί τῆς αὐλῆς ὅλης, καί τοῦ δημοσίου Ἰντζενιέρου, διά νά καταμετρήση τόν τόπον εἰς μῆκος, πλάτος καί ὕψος, διά τήν κατασκευήν τοῦ αὐτοῦ Ἀλταρίου. Τότε ὁ τῶν πρεσβυτέρων γεραίτερος κύριος Μαρῖνος Βούλγαρης Σακελλάριος (παρόντος καί τοῦ τότε προεδρεύοντος μεγίστου Πρωτοπαπᾶ Σπυρίδωνος Βουλγάρεως) παρεστάθησαν ἐνώπιον τοῦ Ἡγεμόνος καί  μέ ταπεινήν φωνήν παρεκάλουν δεόμενοι ἅπαντες νά μή κάμη τέτοιαν καινοτομίαν, μήπως καί δέν θέλει φανῆ ἀρεστόν εἰς τόν Ἅγιον΄ ὁ δέ ἀκούσας καί ἀγριωθείς ἐφοβέρισεν μέ θυμόν μεγάλον, ὅτι ἄν δέν ὑπακούσουν εἰς τό θέλημά του, καί νά ἐφησυχάσωσι, θέλει τούς στείλη σιδηροδεσμίους εἰς τήν Βενετίαν, νά τούς ρίψουν εἰς τά καμπρῶτα (σκοτεινή φυλακή), ὥστε νά μήν ἴδουν πλέον τόν ἥλιον΄ ἐγώ, λέγει, δέν σκοπῶ νά κάμω παρανομίαν, ἀλλά νά πήξω θυσιαστήριον , πρᾶγμα θεῖον καί θεῶ εύάρεστον.  Άπηλπισμένοι οἱ ἱερεῖς καί οἱ πατρωνάτοι, καί κατατρομαγμένοι ἀπό τάς ἀπειλάς, ἐπρόστρεξαν αὐτοί τε καί τῶν ἄλλων ὀρθοδόξων οὐκ ὀλίγοι, εἰς τήν θείαν ἀντίληψιν΄ καί ἀνοίξαντες τήν ἱεράν λάρνακα τοῦ μεγάλου πατρός, ἔψαλλον παράκλησιν, χύσαντες θερμά δάκρυα, διά νά ἐμποδίση τόν κακόν σκοπόν τοῦ Ἡγεμόνος. Πρός τό μεσονύκτιον, ὁπού ἔφερνε τήν δωδεκάτην ἡμέραν, εἰς τήν ὁποίαν ἔμελλον νά ἔμβουν οἱ τεχνῖται νά δουλεύσουν, ἰδού γίνονται ἀστραπαί καί βρονταί καί κεραυνοί ἀλλεπάλληλοιι΄ τότε δλη καί ¨ο φύλαξ τῆς αὐθεντικῆς Μονεστιάνος, βλέπει ἕναν μοναχόν, μέ ἕνα δαυλόν ἀναμμένον εἰς τήν χεῖρα πλησιάζοντα εἰς αὐτόν΄ ὁ φύλαξ, κατά τήν συνήθειαν, τόν ἐρωτᾶ καί ἅπαξ καί δίς, ποῖος εἶσαι σύ καί ποῦ ὑπάγεις, καί ἐπειδή καμμίαν ἀπόκρισιν ἐλάμβανε, ἐσήκωσε τό πυροβόλον του ὅπλον, εἴτε τουφέκι, διά νά τόν ἀποκτείνει΄ τότε ὁ μοναχός ἅμα ἀπεκρίθη΄ ἐγώ εἰμί ὁ Σπυρίδων, καί ἅμα τοῦτο εἰπών ἤρπασεν αὐτόν ἀπό τήν χεῖρα καί τόν ἀπεσφενδόνισεν ἔξω είς τήν λεγομένην σπιανάδα τῆς πόλεως Κερκύρας, πλησίον εἰς τήν ἐκκλησίαν τοῦ ἐστυρωμένου. ‘Εκεῖ εὑρέθη ὄρθιος εἰς τούς πόδας του, καθώς ἦτο μέ τό ὅπλον του΄ καί παρευθύς ὕστερα ἀπό τοῦτο ἄναψεν ἡ ἀποθήκη τῆς Μονεδτσιόνος καί ἡ ταύτης ἔξαψιςπάσας ἀνέτρεψε τάς οἰκοδομάς, ὁπού ἦτο ἐκεῖ μέσα εἰς τό Καστέλλι, τό τε Παλάτιον τοῦ Ἡγεμόνος , καί πάντα τά περί αὐτό΄ καί ὁ μέν Ἡγεμών εὑρέθη νεκρός ἀπό δύο δοκάρια, ὁποῦ τοῦ περιέσφιγγον τόν τράχηλον, τρόπον τινά ὡσα΄ν διωρισμένα διά νά τελειώσουν τό τοιοῦτον ἔργον, ὁ δέ θεολόγος εὑρέθη ἔξω ἀπό τό Τειχόκαστρον , μέσα εἰς τό χαντάκι ἐκεῖνο, εἰς τό ὁποῖον συρρέουσι καί στραγγίζουσι αἱ ἀκαθαρσίαι ὅλαι τῶν ἀποπάτων τοῦ ἄστεως, διά χειρός ἔχων τήν αἰσχύνην τῆς σαρκός του, ἄξια προοίμια λαβών τῆς μισθαποδοσίας τῆς ἀρίστης συμβουλῆς του, καί τῆς λαμπρᾶς του πολιτείας΄ ἀπώλετο δέ καί πολύς λαός ἀνδρῶν τε καί γυναικῶν, ἐκ τε τῆς αὐλῆς τοῦ Ἡγεμόνος, καί τῶν ἐκτός, ψυχαί ὡς ἐννεακόσιαι΄ συνέβησαν δέ κατά τόν αὐτόν καιρόν, καί ἄλλα δύο φοβερά σημεῖα: Πρῶτον Κανδήλαν μεγάλην ἀργυράν εἶχε κρεμάσει ἀφιέρωμα ὁ Ἡγεμών ἔμπροσθεν τοῦ ἁγίου λειψάνου, καί αὐτή τήν ἰδίαν νύκτα ἔπεσε χαμαί καί συνετρίβη τήν βάσιν, μηδεμιᾶς ἄλλης, μηδἐν ὅμοιον παθούσης , ἀπό τόσας πολλάς ὁποῦ ἐκεῖ κρέμανται , καί μέ ὅλον ὁπού ἐκρέματο ἀπό μίαν ἅλυσιν πολλά δυνατήν. Φαίνεται δέ καί τήν σήμερον, τό πάθος τῆς Κανδήλας, ἤγουν τό τῆς βάσεως΄ ἐπειδή ἔτσι καθώς εὑρέθη, πάλιν τήν ἐμετακρέμασν καί μένει μαρτυροῦσα τό συμβάν μέ ἀλαλήτους φωνάς΄ δεύτρεον ἐκείνην τήν ὥραν καί στιγμήν (καθώς ὕστερον ἐξετάσαντες ἐβεβαιώθησαν) μία φλογερά σαγίτα, ἤγουν ἀστροπλέκι, ἐκτύπησε τήν εἰκόνα (φωτογραφία) τοῦ Ἡγεμόνος ἐν τῆ Βενετίᾳ, καί τήν κατέκαυσε, χωρίας νά πάθη ἄλλο τι τῶν οἰκίας οὐδέν κακόν΄ τό ὁποῖον καί ἐξήγησαν εὐθύς διά κακόν οἰωνόν περί τοῦ αὐτοῦ Ἡγεμόνος, οἱ ἐκεῖ ὄντες ἀδελφοί αὐτοῦ καί συγγενεῖς, οἱ λοιποί Λατῖνοι λαϊκοί καί ἐκκλησιαστικοί΄ ἤγουν ὁ πρεβεδοῦρος καλούμενος, ὁ λατινεπίσκοπος καί ἄλλοι ἐξουσιασταί καί ἰδιῶται, ὅσοι ἐκατοίκουν μέσα εἰς τήν πόλιν Κερκύρας (ἐνταῦτα γάρ ἐστί καί τό Παλάτιον τοῦ λατινεπισκόπου καί ἄλλων πλείστων) οἱ λοιποί λέγω οὗτοι, ἔδωκαν προσταγήν νά συναχθῆ ἀπό τόν Ναόν τοῦ ἁγίου ἡ συναχθεῖσα ἐκεῖσε ὕλη, ὡς προείρηται΄ καί τά μέν ἄλλα ἄλλως ὠκονόμησαν, τήν δέ γε πλάκα ὁποῦ ἡτοιμάσθη διά τράπεζαν, φέροντες ἀπέθηκαν διά τιμήν, εἰς τόν λεγόμενον Δόμον, ἤτοι εἰς τόν Ναόν τῆς ἰδικῆς των Μητροπόλεως, εἰς τό μέγα ‘Αλτάρι καλούμενον΄ ἐκεῖ ὁρᾶται ἀκουμβισμένη χαμηλά κατά τό πλάγιον, μέχρι τῆς σήμερον΄ ἐπειδή δέ ὁ στρατιώτης, ἤτοι ὁ φύλαξ τῆς Μονετσιόνο, ἡμέρας γενομένης, ὅλων ἐνθουσιῶν ἐβόα φωνῆ μεγάλη καί ἐκήρυττε λέγωντας, ὁ ἅγιος Σπυρίδων ἔκαμε αὐτά τά μεγάλα καί φοβερά πράγματα καί καταλεπτῶς ἐδιηγεῖτο ὅλην τήν ὑπόθεσιν, οἱ Λατῖνοι μήν ὑποφέροντες τήν αἰσχύνην μετά τρεῖς ἡμέρας εἰς τήν ‘Ιταλίαν μετέπεμψαν αὐτόν.
Αὐτή εἶναι ἡ διήγησις τοῦ φρικτοῦ τεραστίου (θαύματος) τοῦ ἐν τῆ πόλει τῆς Κερκύρας τελεσθέντος, διά τοῦ εὐηκόου Προστάτου αὐτῆς, καί ὅλης τῆς Καθολικῆς ἐκκλησίας θειοτάτου Σπυρίδωνος΄ πρέπει τώρα νά θεωρήσωμεν καταλεπτῶς καί ἐπιμελῶς, τά περιστατικά ἐκεῖνα, ὁποῦ τό καταστήνουν ἀνατντίρρητον, διά νά μήν ἡμποροῦν οἱ ἐχθροί τῆς ἀληθείας νά φλυαροῦν λέγοντες, ὅτι νά ἐστάθη ἕνα συμβεβηκός, ὁ ἐμπρησμός τῆς ἀποθήκης, ἀπό τόν ὁποῖον ὁ Ἡγεμών καί οἱ περί αὐτόν ἀπώλοντο.