Πέρα από τις προκατειλημμένες και ανυπόστατες κατηγορίες Προτεσταντικών και μη Χριστιανικών ομάδων, για δήθεν καταστροφική αλλοίωση του Χριστιανισμού από την αρχαιοελληνική φιλοσοφία, η πραγματικότητα είναι ότι υπήρξε μόνο μια δημιουργική αλληλεπίδραση του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού, που οδήγησε στην ωφέλεια αμφοτέρων, χωρίς να βλάψει κανέναν από τους δύο. Το παρακάτω άρθρο που δημοσιεύουμε με την άδεια του περιοδικού: "Ο Ερευνητής της αλήθειας", είναι χαρακτηριστικό για το θέμα αυτό.
Μια κοινή κριτική του ιστορικού ορθόδοξου Χριστιανισμού είναι η αξίωση ότι ο αρχαίος χριστιανισμός αλλοιώθηκε από τις διανοητικές δυνάμεις του “ελληνισμού". (Ο ελληνισμός, φυσικά, αναφέρεται στην επιρροή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και πολιτισμού, που εξαπλώθηκε σε όλο τον μεσογειακό κόσμο μετά από τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου τον τέταρτο αιώνα π.Χ.). Συγκεκριμένα, τα δόγματα της Τριάδας και της θεότητας του Χριστού έχουν απορριφθεί ως αντιβιβλικές ιδέες που εισήχθησαν στο χριστιανισμό μέσω της διαβρωτικής επιρροής της ελληνικής φιλοσοφίας, ιδιαίτερα των ιδεών του Πλάτωνα. Τόσο πολύ καιρό πριν όπως το 1531, στο βιβλίο του, “On the Errors of the Trinity” («Στα Λάθη της Τριάδας»), ο Μιχαήλ Σερβέτος επέκρινε τους ‘Ελληνιστικούς’ όρους που χρησιμοποιήθηκαν από τους Τριαδικούς Χριστιανούς για να εξηγήσουν την κατανόηση τους για τον Θεό. Πιο πρόσφατα, οι διάφοροι επικριτές του ορθόδοξου χριστιανισμού –συμπεριλαμβανομένων των Μορμόνων, των Μαρτύρων του Ιεχωβά, των Μουσουλμάνων, των οπαδών της Νέας Εποχής, και των θεολογικά φιλελεύθερων— έχουν υποστηρίξει ότι η αληθινή βιβλική κατανόηση του Θεού Πατέρα, του Ιησού Χριστού, και του Αγίου Πνεύματος, αλλοιώθηκαν τον 3ο, 4ο και 5ο αιώνα, από την ελληνική φιλοσοφία και τον ειδωλολατρικό πολυθεϊσμό, οι οποίοι οδήγησαν στην ανάπτυξη των δογμάτων της Τριάδας και της θεότητας του Χριστού. Τα ακόλουθα παραδείγματα θα τεκμηριώσουν αυτή την προσέγγιση:
1.) Ο Stephen E. Robinson, καθηγητής Αρχαίων Γραφών στο Πανεπιστήμιο Brigham Young, και Μορμόνος απολογητής, γράφει:
«Οι Ευαγγελικοί έρχονται σε αυτά τα συμπεράσματα [σχετικά με τη φύση του Θεού] μόνο όταν αυτοί προσπαθήσουν να επιβάλουν τις πλατωνικές τους υποθέσεις και τις κατηγορίες τους στη θεολογία των Μορμόνων [Άγιοι των Τελευταίων Ημερών] .. Οι Μορμόνοι ενοχλούνται από το γεγονός ότι ο Θεός της χριστιανικής "ορθοδοξίας" είναι ουσιαστικά όμοιος με το Θεό των Ελληνιστικών φιλοσόφων».
Με τη συγκεκριμένη άποψη για το δόγμα της Τριάδας, ο Robinson υποστηρίζει ότι είναι βασισμένο στις: "μη βιβλικές προσπάθειες των Συνόδων του τετάρτου - και πέμπτου- αιώνα να καθορίσουν ακριβώς πώς ο Θεός είναι συγχρόνως ένας και τρεις με τη χρησιμοποίηση των ελληνικών φιλοσοφικών εννοιών, κατηγοριών, και όρων." Ολοκληρώνει λέγοντας: "Δεν εμπιστεύομαι τους διανοούμενους της Ελληνιστικής εκκλησίας να έχουν υπολογίσει ακριβώς πώς αυτό είναι έτσι. .."
2.) Μία δημοφιλής έκδοση των Μαρτύρων του Ιεχωβά, με τον τίτλο «Πρέπει να πιστεύετε στην Τριάδα;», εξηγεί την ανάπτυξη του δόγματος της Τριάδας ως εξής:
«Σ’ όλο τον αρχαίο κόσμο, ακόμα και από την εποχή της Βαβυλωνίας, ήταν κοινή η λατρεία ειδωλολατρικών θεών που ήταν ομαδοποιημένοι σε τριάδες. Αυτή η αντίληψη επικρατούσε επίσης στην Αίγυπτο, στην Ελλάδα, και στη Ρώμη πριν από το Χριστό, στη διάρκεια της ζωής του, και μετά απ’ αυτόν. Και μετά το θάνατο των αποστόλων, αυτά τα ειδωλολατρικά πιστεύω άρχισαν να εισβάλλουν στη Χριστιανοσύνη... Μολονότι [ο Πλάτωνας] δεν δίδαξε την Τριάδα με τη σημερινή της μορφή, το περιεχόμενο της φιλοσοφίας του άνοιξε το δρόμο γι’ αυτήν (σελ.9,11)».
3.) Οι Μουσουλμάνοι απολογητές Muhammad Ataur Rahim και Ahmad Thomson κάνουν μια παρόμοια κριτική της Τριάδας:
«Καθώς η διδασκαλία του Ιησού διαδίδονταν πέρα από τους Άγιους Τόπους, ήρθε σε επαφή με άλλους πολιτισμούς και σε σύγκρουση με τους κυβερνήτες. Άρχισε να αφομοιώνεται και να προσαρμόζεται από αυτούς τους πολιτισμούς και άλλαξε επίσης για να μειώσει τους διωγμούς από τούς κυβερνήτες. Στην Ελλάδα, ειδικά, μεταμορφώθηκε, ταυτόχρονα ώστε η υπόστασή του να εκφράζεται με μια νέα γλώσσα για πρώτη φορά, και με την ευθυγράμμισή του με τις ιδέες και τις φιλοσοφίες εκείνου του πολιτισμού. Ήταν η πολυθεϊστική άποψη των Ελλήνων που συνέβαλε κατά ένα μεγάλο μέρος στη διατύπωση του δόγματος μιας Τριάδας, μαζί με τη βαθμιαία ανύψωση του Ιησού. .. από προφήτη του Θεού σε μια ύπαρξη χωριστή, αλλά όμως αδιαίρετο μέρος του Θεού».
Τι να κάνουμε με αυτή την κριτική; Υπάρχουν στοιχεία του πλατιά εξαπλωμένου "Ελληνισμού" μέσα στην αρχαία εκκλησία; Εάν ναι, αυτό σημαίνει ότι τα κεντρικά δόγματα της χριστιανικής πίστης αλλοιώθηκαν στη διαδικασία;
Ότι γνωρίζουμε είναι αυτό: Ο "Ελληνισμός" ήταν μια πολιτιστική δύναμη που άγγιξε τις περισσότερες περιοχές στον αρχαίο μεσογειακό κόσμο. Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι ο χριστιανισμός προέκυψε στο μεσογειακό κόσμο, δεν είναι έκπληξη ότι οι πρώτοι Χριστιανοί έπρεπε να εξετάσουν τα αποτελέσματά του. Ξέρουμε ότι μεταξύ των πρώτων Χριστιανών υπήρξαν διάφορες αντιδράσεις στην ελληνιστική φιλοσοφία. Παραδείγματος χάριν, ο Τερτυλλιανός υποστήριξε ότι ο χριστιανισμός και η ελληνική φιλοσοφία δεν έχουν τίποτα κοινό. Αφ' ετέρου, ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας αισθάνθηκε αρκετά άνετα να κάνει συγκρίσεις μεταξύ του χριστιανισμού και της ελληνικής φιλοσοφίας προκειμένου να προσελκύσει Ελληνιστικούς ειδωλολάτρες στο Ευαγγέλιο. Ο Ιουστίνος δεν ήταν μόνος στην προσπάθεια να δημιουργηθούν γέφυρες από την ελληνική φιλοσοφία στο χριστιανισμό. Όπως ο Ιουστίνος, πολλοί πρώτοι Χριστιανοί ήταν πρόθυμοι να δανειστούν ορισμένους όρους και ιδέες από τον πολιτιστικό κόσμο της εποχής τους προκειμένου να μεταδοθεί το Ευαγγέλιο σε εκείνους γύρω από αυτούς. Αυτό σημαίνει ότι, κατά τη διαδικασία, επιτράπηκε στις Ελληνιστικές ιδέες να εισέλθουν στο μήνυμα του Ευαγγελίου και να διαστρεβλωθεί το αληθινό νόημά του; Αν και αυτό είναι μια κοινή κριτική του ορθόδοξου χριστιανισμού, μπορεί να αποδειχθεί ότι, στην πραγματικότητα, είναι ένα επιχείρημα χωρίς κανένα πραγματικό θεμέλιο. Τα ακόλουθα τέσσερα σημεία θα χρησιμεύσουν να αποκαλύψουν τις αδυναμίες αυτής της άποψης.
1) Ο εβραϊκός κόσμος, από τον οποίο ο χριστιανισμός προέκυψε, ήταν ήδη αγγιγμένος από τον ελληνισμό πριν από τη γέννηση του Χριστού.
Οι επικριτές που χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα το κάνουν συχνά να ακούγεται σαν η ζωή και ο πολιτισμός του Ιησού και των πρώτων μαθητών να ήταν άθικτοι από τον Ελληνισμό, και ότι μόνο στους μετέπειτα αιώνες του επιτράπηκε να "μολύνει" την εκκλησία. Εντούτοις, ξέρουμε από την ιστορία ότι απλά δεν έχουν έτσι τα γεγονότα. Στην πολύ καλή μελέτη του, “Judaism and Hellenism” («Ιουδαϊσμός και Ελληνισμός»), ο Martin Hengel έχει δείξει ότι, από τα μέσα του τρίτου π.Χ. αιώνα, η εβραϊκή Παλαιστίνη είχε ήδη δοκιμάσει τα αποτελέσματα του ελληνισμού με διάφορους τρόπους. Παραδείγματος χάριν: (1) Κάτω από την Πτολεμαϊκή βασιλεία, οι Εβραίοι αναγκάστηκαν να δεχτούν διάφορες μορφές Ελληνιστικής κυβέρνησης και διοίκησης, (2) ως κατοίκους ενός σημαντικού παράκτιου τμήματος γης, η Παλαιστίνη εξυπηρέτησε ως ένα σταυροδρόμι για το διεθνές εμπόριο, το οποίο έφερε πολλούς ελληνιστές εμπόρους στην περιοχή, (3) η ελληνική γλώσσα – η κοινή γλώσσα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας – έγινε ένα μέρος του εβραϊκού πολιτισμού (και έγινε η γλώσσα της Καινής Διαθήκης!), (4) Οι ελληνικές εκπαιδευτικές τεχνικές υιοθετήθηκαν, εν μέρει, από τους Εβραίους. Κατά συνέπεια, η ιδέα ενός αγνού Ιουδαϊσμού, άθικτου από τον ελληνισμό, που «γεννάει» έναν εξίσου άθικτο αρχαίο Χριστιανισμό ο οποίος αργότερα "αλλοιώθηκε" από τον ελληνισμό είναι απλά μία αναληθής ιστορική εικόνα.
2) Οι πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η επιρροή του ελληνισμού στους διάφορους λαούς στον αρχαίο κόσμο ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος επιφανειακή, και προσέλκυσε πρώτιστα την άρχουσα τάξη και εκείνους με πολιτικές και διοικητικές φιλοδοξίες.
Στην ογκώδη μελέτη του για την Ελληνιστική περίοδο, ο Peter Green καταδεικνύει ότι τα αποτελέσματα του ελληνισμού στους τοπικούς πολιτισμούς στον αρχαίο κόσμο, λειτούργησαν σαν ένα αναγκαστικό πολιτιστικό «επίχρισμα» πάνω σε μια κατά τ’ άλλα υγιή και διακριτή παραδοσιακή κοσμοθεωρία. Ο G.W.Bowersock έχει έρθει σε παρόμοια συμπεράσματα:
«Η διατήρηση όλων αυτών των τοπικών παραδόσεων δείχνει ότι δεν υπήρξε παρά ένας επιφανειακός Εξελληνισμός ενός μεγάλου μέρους της Μικράς Ασίας, της Εγγύς Ανατολής, και της Αιγύπτου.... [Ο ελληνισμός ] ήταν ένα μέσο όχι απαραιτήτως αντίθετο στις τοπικές ή γηγενείς παραδόσεις. Αντίθετα, παρείχε έναν νέο και πιο εύγλωττο τρόπο για να εκφραστούν αυτές».
Αυτές οι παρατηρήσεις δείχνουν το γεγονός ότι ο ελληνισμός δεν έτεινε να διεισδύει και να "διαφθείρει" τις τοπικές θρησκευτικές παραδόσεις του αρχαίου κόσμου. Μάλλον, οι άνθρωποι διατήρησαν τις θρησκευτικές παραδόσεις τους παρά την Ελληνιστική επιρροή σε άλλους τομείς των ζωών τους. Αυτό οδηγεί στη τρίτη μας παρατήρηση.
3) Αν και ο Ιουδαϊσμός και ο αρχαίος Χριστιανισμός επηρεάστηκαν από τον περιβάλλοντα πολιτισμό με ορισμένους τρόπους, φρούρησαν επιμελώς τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τις πρακτικές τους από τις Ελληνιστικές ειδωλολατρικές επιρροές, ακόμη και μέχρι το σημείο του μαρτυρίου.
Ερχόμαστε τώρα στην καρδιά του ζητήματος. Η ιστορική και η αρχαιολογική απόδειξη δείχνει ότι και ο Ιουδαϊσμός και ο αρχαίος Χριστιανισμός φρούρησαν προσεκτικά τις θρησκευτικές απόψεις τους από τον περιβάλλοντα Ελληνιστικό πολιτισμό. Παραδείγματος χάριν, όσον αφορά τον Ιουδαϊσμό, η αρχαιολογική εργασία του Eric Meyers στην πόλη Sepphoris στην Άνω Γαλιλαία του πρώτου αιώνα αποκαλύπτει ότι, παρά την Ελληνιστική επιρροή στα διάφορα πολιτιστικά επίπεδα, ο Ιουδαϊκός λαός διατήρησε μια αυστηρή τήρηση της Τορά (του Μωσαϊκού Νόμου).
Όταν ερχόμαστε στον αρχαίο Χριστιανισμό, είναι σαφές ότι οι θρησκευτικές επιρροές μάλλον είναι εβραϊκές, παρά ελληνιστικές ειδωλολατρικές. Η ουσία του Χριστιανικού Ευαγγελίου δεν είναι τίποτα περισσότερο ούτε λιγότερο από την εκπλήρωση όλων των διαθηκικών υποσχέσεων της Παλαιάς Διαθήκης μέσω του αναμενόμενου για καιρό Εβραίου Μεσσία. Είναι το αποκορύφωμα της ιστορίας των σχέσεων του Γιάχουε (Yahweh)-Θεού με τον εβραϊκό λαό μέσω μιας σειράς διαθηκών, που καταλήγουν στη Νέα Διαθήκη του Ιησού Χριστού. Είναι μία Εβραϊκή κοσμοθεωρία που εξουσιάζει το Ευαγγέλιο, όχι αυτή της ειδωλολατρίας. Τα συμπεράσματα του Gregory Dix σχετικά με το θέμα του Εξελληνισμού του Ευαγγελίου επιβεβαιώνουν αυτήν την αξίωση: ο κεντρικός πυρήνας του Ευαγγελίου αποτελείται από "έναν Εβραϊκό Μονοθεϊσμό και ένα Εβραϊκό Μεσσιανισμό και μία Εβραϊκή Εσχατολογία, τα οποία εκφράζονται σε έναν συγκεκριμένο τύπο λατρείας και ηθικής."
Αυτό το συμπέρασμα συγκρούεται με αυτό που ήταν μια δημοφιλής άποψη χριστιανικής προέλευσης στις αρχές του εικοστού αιώνα. Αυτή η άποψη, που έχει μια ομάδα, κριτικών μελετητών γνωστών ως "Σχολή της Ιστορίας των Θρησκειών", υποστήριξε ότι πολλές αρχαίες χριστιανικές πεποιθήσεις και πρακτικές είχαν δανειστεί πραγματικά από τις Ελληνιστικές ειδωλολατρικές "μυστηριακές λατρείες." Τα τελευταία χρόνια, εντούτοις, αυτή η άποψη έχει εγκαταλειφθεί κατά ένα μεγάλο μέρος από τους λόγιους. Τα στοιχεία τώρα καταδεικνύουν ότι ο αρχαίος Χριστιανισμός γίνεται καλύτερα κατανοητός καθώς αναδύεται από τον Εβραϊκό κόσμο σκέψης. Στο βιβλίο του, “Christianity and the Hellenistic World” («Ο Χριστιανισμός και ο Ελληνιστικός Κόσμος»), ο φιλόσοφος Ronald Nash απορρίπτει τους ισχυρισμούς της "Σχολής της Ιστορίας των Θρησκειών". Τα συμπεράσματά του είναι αξιοσημείωτα:
«Ήταν ο αρχαίος Χριστιανισμός μια συγκρητιστική πίστη; Δανείστηκε οποιαδήποτε από τις ουσιώδεις πεποιθήσεις και πρακτικές του είτε από την Ελληνιστική φιλοσοφία ή θρησκεία ή από τον Γνωστικισμό; Τα στοιχεία απαιτούν αυτή η ερώτηση να απαντηθεί αρνητικά».
Το συμπέρασμα του Nash ταιριάζει με τα συμπεράσματα πολλών άλλων. Η εργασία των ιστορικών και βιβλικών μελετητών, όπως των Ν. Τ. Wright και David Flusser επιβεβαιώνουν ότι ο Ιουδαϊσμός του πρώτου αιώνα, είναι το κατάλληλο πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κατανοηθεί η άνοδος του αρχαίου Χριστιανισμού. Είναι αλήθεια ότι ο Χριστιανισμός τελικά ήρθε σε ρήξη με τον Ιουδαϊσμό. Αντίθετα από τον Ιουδαϊσμό, κατάλαβε τον Θεό ως τρισυπόστατη ύπαρξη, και τον Μεσσία να είναι ταυτόχρονα θείος και ανθρώπινος. Εντούτοις, αυτές οι θεολογικές προοπτικές είχαν την ρίζα τους στην εμπειρία των πρώτων Εβραίων Χριστιανών όπως καταγράφονται στη Καινή Διαθήκη. Όπως ο Dix έχει σημειώσει, "ο Χριστιανισμός έπαψε να είναι Ιουδαϊκός, αλλά με αυτόν τον τρόπο δεν έγινε Ελληνικός. Έγινε ο εαυτός του – Χριστιανισμός".
4) Πολλά από τα κεντρικά στοιχεία του Ευαγγελίου είναι διαμετρικά αντίθετα στην Ελληνιστική νοοτροπία
Αυτή η αξίωση μπορεί να αποδειχθεί με τα εξής παραδείγματα: Κατ' αρχάς, όπως ο Ιουδαϊσμός, το Χριστιανικό Ευαγγέλιο πιστοποιεί ότι ο Θεός δημιούργησε όλα τα πράγματα "από το τίποτα" ("ex nihilo"). Αυτό είναι αντίθετο προς την Ελληνική άποψη της προϋπάρχουσας αιώνιας ύλης. Δεύτερον, δεδομένου ότι ο Θεός δημιούργησε όλα τα πράγματα, συμπεριλαμβανομένης της ύλης, ο Χριστιανισμός (με τον Ιουδαϊσμό) καταλαβαίνει την ύλη γενικά, και το ανθρώπινο σώμα ειδικότερα, σαν "πολύ καλά" (Γένεση 1:31). Η Ελληνιστική κοσμοθεωρία κατανοούσε την ύλη ως κάτι αμφισβητήσιμο στην καλύτερη περίπτωση – εάν όχι εντελώς κακή. Το σώμα θεωρούνταν κάτι σαν ένας αφύσικος τάφος, μέσα στον οποίο η αιώνια ανθρώπινη ψυχή παγιδεύτηκε προσωρινά μέχρι να απελευθερωθεί από τον θάνατο. Λαμβανομένου υπόψη ότι, με τον Ιουδαϊσμό, ο Χριστιανισμός διακήρυττε ότι το να είσαι άνθρωπος σήμαινε να έχεις ένα σώμα, και έτσι ότι θα βιώσουμε την ανάσταση του σώματος (ένα άφθαρτο σώμα!) στη μετά θάνατον ζωή, η Ελληνική άποψη της μετά θάνατον ζωής ήταν η ελευθερία από το σώμα.
Μερικοί έχουν σημειώσει τις ομοιότητες μεταξύ ορισμένων ελληνικών συστημάτων ηθικής και των διδασκαλιών της Καινής Διαθήκης πάνω στην ηθική. Εντούτοις, ακόμη και εδώ υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Ενώ κάποιος μπορεί να προσδιορίσει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως οι λογοτεχνικές μορφές και οι βασικοί ηθικοί κώδικες, υπάρχουν προεξέχουσες διαφορές στο κίνητρο (οι Χριστιανοί παρακινούνται από το σεβασμό για το Θεό και την κλήση Του στην αγιότητα, οι Έλληνες από την αυτονόητη "λογική") και τα μέσα για να ζήσεις μια ηθική ζωή (οι Χριστιανοί ενδυναμώνονται από το Άγιο Πνεύμα, οι Έλληνες στηρίζονται επάνω στην έμφυτη σοφία και ικανότητά τους). Τελικά, αντίθετα από την ελληνική φιλοσοφική άποψη, η ελπίδα του ουρανού αποτελεί τη βάση για τους Χριστιανούς ώστε να εμμένουν κάτω από ηθική πίεση.
Τέλος, πρέπει να εξετάσουμε τον ισχυρισμό ότι τα δόγματα της θεότητας του Χριστού και της Τριάδας είναι μεταγενέστερες ελληνιστικές ειδωλολατρικές διαφθορές του αρχαίου και "καθαρού" χριστιανισμού. Δύο απαντήσεις θα αρκέσουν να παρουσιάσουν τις αδυναμίες αυτών των ισχυρισμών. Κατ' αρχάς, οι ισχυρισμοί εκείνων όπως οι Μορμόνοι και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, ότι ο Χριστιανισμός της Καινής Διαθήκης διαφθάρηκε από την μεταγενέστερη Ελληνιστική επιρροή αποτυγχάνουν να υπολογίσουν το γεγονός ότι είναι τα ίδια τα στοιχεία της Καινής Διαθήκης που οδήγησαν τους πρώτους Χριστιανούς πατέρες να ομολογήσουν τη θεότητα του Χριστού και την Τριαδικότητα του Θεού. Ενώ λόγοι χώρου δεν επιτρέπουν μια λεπτομερή βιβλική υπεράσπιση αυτών των δογμάτων, μπορεί να γίνει αναφορά σε διάφορες σημαντικές μελέτες που καταδεικνύουν ότι αυτά τα δόγματα έχουν την ρίζα τους στη Καινοδιαθηκική μαρτυρία για τον Ιησού Χριστό (δείτε στην Βιβλιογραφία το Νο11 για τις προτεινόμενες πηγές).
Δεύτερον, η πρόσφατη έρευνα έχει αποδείξει ότι η αρχαία Χριστιανική ιδέα της θεότητας του Χριστού αναπτύχθηκε όχι σε ένα Ελληνιστικό πλαίσιο αλλά σε έναν ευδιάκριτα Εβραϊκό κόσμο σκέψης. Ο Richard Bauckham, ένας λόγιος αυτού του σχετικά νέου κινήματος μελετητών (μερικές φορές γνωστού ως "Νέα Σχολή της Ιστορίας των Θρησκειών") δηλώνει αυτά τα συμπεράσματα συνοπτικά:
«Όταν η Χριστολογία της Καινής Διαθήκης διαβάζεται με αυτό το εβραϊκό θεολογικό πλαίσιο στο μυαλό, γίνεται σαφές ότι, από το πιο πρώιμο ξεκίνημα της μετα-Πασχάλιας Χριστολογίας και μετά, οι πρώτοι Χριστιανοί περιέλαβαν τον Ιησού, ακριβώς και σαφώς, μέσα στη μοναδική ταυτότητα του ενός Θεού του Ισραήλ…Η πιο πρώιμη Χριστολογία ήταν ήδη η υψηλότερη Χριστολογία».
Τελικά, αν και η αξίωση ότι η αρχαία Χριστιανική πίστη και πρακτική διαφθάρηκαν από την Ελληνιστική επιρροή, υποστηρίζεται συνήθως από τους επικριτές του ορθόδοξου χριστιανισμού, τα ιστορικά στοιχεία δεν υποστηρίζουν αυτήν την αξίωση. Μάλλον, όπως ο Ιουδαϊσμός από τον οποίο προέκυψε, η Χριστιανική πίστη φρούρησε αυστηρά τη μοναδική θρησκευτική ταυτότητά της στη μέση της θρησκευτικής και φιλοσοφικής ποικιλομορφίας του αρχαίου Μεσογειακού κόσμου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Craig L. Blomberg and Stephen E. Robinson, How Wide the Divide? A Mormon and an Evangelical in Conversation (Downers Grove, IL: InterVarsity, 1997), p. 92.
2. Blomberg and Robinson, How Wide the Divide?, p. 128.
3. Should You Believe in the Trinity? (New York: Watchtower Bible & Tract Society, 1989), p. 11.
4. Muhammad 'Ata'ur-Rahim and Ahmad Thomson, Jesus Prophet of Islam, 2nd ed. (London: Ta-Ha Pub., 1996), p. 2.
5. Martin Hengel, Judaism and Hellenism: Studies in their Encounter in Palestine during the Early Hellenistic Period, 2 vols., (trans. John Bowden; Philadelphia: Fortress, 1974). See also Hengel's Jews, Greeks and Barbarians: Aspects of the Hellenization of Judaism in the Pre-Christian Period (trans. John Bowden; Philadelphia: Fortress, 1980); and The 'Hellenization' of Judea in the First Century after Christ (trans. John Bowden; Philadelphia: Trinity, 1989).
6. Peter Green, Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age (Berkeley: University of California Press, 1990), pp. 312-335.
7. G. W. Bowersock, Hellenism in Late Antiquity (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1990) 6-7.
8. Eric Meyers, "The Challenge of Hellenism for Early Judaism and Christianity," Biblical Archaeology 55 (1992) pp. 84-91.
9. Gregory Dix, The 'Hellenization' of the Gospel (Uppsala: Almqvist & Wiksells, 1953), p. 3 (emphasis in text).
10. Ronald Nash, Christianity and the Hellenistic World (Grand Rapids: Zondervan, 1984), p. 270.
See N. T. Wright, The New Testament and the People of God (Minneapolis: Fortress, 1992); David Flusser, Jewish Sources in Early Christianity (New York: Adama, 1987).
11. Dix, 'Hellenization' of the Gospel, p. 29. For a more detailed discussion see Paul R. Eddy, "Christian and Hellenistic Moral Exhortation: A Literary Comparison Based on I Thessalonians 4," in Directions in New Testament Methods (ed. M. Albl, P. R. Eddy, and R. Mirkes; Milwaukee: Marquette University Press, 1993), pp. 45-51.
On the deity of Christ see: Murray J. Harris, Jesus as God: The New Testament Use of theos in Reference to Jesus (Grand Rapids: Baker, 1992); Robert M. Bowman, Jehovah's Witnesses, Jesus Christ, and the Gospel of John (Grand Rapids: Baker, 1989); Millard Erickson, The Word Became Flesh: A Contemporary Incarnational Christology (Grand Rapids: Baker, 1991). On the Trinity see: Robert M. Bowman, Why You Should Believe in the Trinity: An Answer to Jehovah's Witnesses (Grand Rapids: Baker, 1989); Gregory Boyd, Oneness Pentecostals and the Trinity (Grand Rapids: Baker, 1992). Ελληνικά βιβλία: ΙΗΣΟΥΣ Ο ΦΥΣΕΙ ΩΝ ΘΕΟΣ-Κ.ΛΕΝΗ, ΤΡΙΑ ΚΡΙΣΙΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ- Murray J. Harris, Ο ΙΗΣΟΥΣ ΓΙΑΧΒΕ-Ν.ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ο ΩΝ Ο ΗΝ ΚΑΙ Ο ΕΡΧΟΜΕΝΟΣ-Π.ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ.
12. Richard Bauckham, God Crucified: Monotheism and Christology in the New Testament (Grand Rapids: Eerdmans, 1998) vi-vii.
(Μετάφραση κατόπιν αδείας του άρθρου Was Early Christianity Corrupted by 'Hellenism'? http://www.xmark.com/focus/Pages/hellenism.html )
